Każdy człowiek żyjący na świecie poza sferą fizyczną posiada jeszcze tę drugą, bardziej skomplikowaną, tajemniczą, której często nie ujawniamy na co dzień, ale jest ona częścią nas samych. Sfera duchowa, psychiczna. W jaki sposób skupiają się na niej filmy?
Filmy psychologiczne. To jeden z tych gatunków filmowych, w których w pełni koncentrujemy się na człowieku. Na tym, co dotyczy każdego z nas, bez wyjątku. Na emocjach, odczuciach, czasem ciężkich do zdefiniowania przeżyciach – po prostu na wnętrzu. Właśnie dlatego bardzo częstym motywem filmów psychologicznych są po prostu choroby psychiczne czy pewne zaburzenia, z którymi wiele osób na świecie musi się zmagać. Filmy psychologiczne są bardzo dużą kopalnią wiedzy na ten temat. W jaki sposób więc ukazują one tę skomplikowaną i złożoną sferę? Bardzo zróżnicowanie.
TŁO I DOPEŁNIENIE DLA FABUŁY
Czasami zaburzenia i choroby psychiczne są po prostu dobrym tłem dla samej fabuły filmu i nie analizują aż tak bardzo wnikliwie ludzkiej psychiki. Tak jest na przykład w przypadku ,,Poradnika pozytywnego myślenia’’. Główny bohater po wyjściu ze szpitala psychiatrycznego, u którego stwierdzono chorobę afektywną – dwubiegunową, próbuje na nowo ułożyć sobie życie. Ma nadzieję, że uda mu się naprawić związek małżeński, jednak los chce inaczej – poznaje kobietę pogrążoną w depresji. I tak właśnie oglądając ten film, pomimo pojawienia się motywu chorób psychicznych odbieramy go bardziej jako film obyczajowy, gdzie w dużej mierze skupiamy się po prostu na fabule – miłości, przyjaźni, relacjach. Natomiast aspekty związane z psychiką i pewnymi jej zaburzeniami są idealnym tłem i częścią zamysłu filmu, lecz nie występuje tu jakaś dogłębna analiza. Wszystko dopasowuje się do siebie tworząc historię, którą przyjemnie się ogląda i która swego czasu pochłonęła wiele osób.
OBRAZ ŚWIATA OCZAMI CZŁOWIEKA Z PROBLEMAMI PSYCHICZNYMI
„Dzień świra”. To jeden z tych polskich klasyków filmowych, który zna chyba każdy. Jest on utrzymany w konwencji komedii, a pewne kultowe sceny rozśmieszają nie jedną osobę. W tym przypadku częścią związaną z psychiką są rutynowe czynności i pewne zachowania, często odbiegające od normy, znudzonego życiem nauczyciela. Jednak właśnie te niektóre czynności i zachowania są esencją i idealnie przedstawiają zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne, dokładnie to, z czym zmagają się osoby cierpiące na tę przyległość. Mimo, że oglądając „Dzień świra” wiemy, że nie jest to dogłębna analiza psychiki człowieka, mamy jednak pokazane jak funkcjonuje człowiek z „nerwicą natręctw”. W porównaniu do wcześniejszego przykładu, tutaj już sama fabuła obrazuje zaburzenia psychiczne i właśnie to ona, jak przedstawia nam nawet tytuł, wprowadza nas w świat i codzienność człowieka dotkniętego tą chorobą.
SZPITAL PSYCHIATRYCZNY
Dosyć często spotykanym motywem filmowym jest szpital psychiatryczny. Poznajemy wtedy różnorodne historie ludzi borykających się z problemami psychicznymi, ich funkcjonowanie i radzenie sobie ze zwykłymi czynnościami w codziennym życiu. Film, którego akcja toczy się właśnie tam, jeden z klasyków kina to „Lot nad kukułczym gniazdem”. W idealny sposób obrazuje to, że ludzka psychika nie jest nieugięta i tak wytrzymała, jak mogło by się wydawać na początku filmu… Historia głównego bohatera skupia się poniekąd na tym, jak może zmienić się stan psychiki w zależności od otoczenia. Kiedy akcja filmu toczy się w szpitalu psychiatrycznym, dodatkowo zgłębiamy wiedzę na temat tego, jak wygląda on „od podszewki”, co dzieje się za ścianami tego budynku, na co dzień dla nas niedostępnego. Tak jest i tutaj, gdzie możemy poznać chociażby różne sposoby i metody leczenia. W tym wypadku, ze względu na starsze lata – już nieaktualne, co jest dodatkową dawką wiedzy.
DOGŁĘBNA ANALIZA PSYCHOLOGICZNA
,,Joker”. Jeden z głośniejszych filmów ostatnich czasów, który jest idealnym przykładem głębokiej analizy ludzkiej psychiki. Można by powiedzieć, że film ten jest wręcz pewnym studium psychologicznym głównego bohatera – Jokera. Mamy tutaj ujawnione konkretne motywy jego późniejszych zachowań, dlaczego został mordercą. Słowo „dlaczego” jest tu bardzo istotne, ponieważ koncentrujemy się w dużej mierze na przyczynach jego przestępczości wynikających również z przeszłości. Jest to wgłębienie się w zakamarki psychiki i ujawnienie dramatów dziejących się w ludzkiej duszy.
Jak widzimy, sposobów na ukazanie i skoncentrowanie się na ludzkiej psychice jest wiele. Może to być „zahaczenie” o pewne zaburzenia psychiczne, ukazanie życia i funkcjonowania osób zmagających się z chorobami psychicznymi czy dogłębna analiza. Łączy je jedno – skupienie się na sferze wewnętrznej człowieka. Na tym, jak bardzo skomplikowana potrafi być psychika i do jakich chorób potrafi to doprowadzić. Nie tych fizycznych, lecz chorób duszy.
Niekulturalni 